ฮาน (한 – Han)
January 28, 2022
ขอแนะนำให้รู้จัก ฮาน (한 – Han)
ฮาน คือ ความแค้นที่แม้แต่จักรวาลก็แก้แค้นให้คุณไม่ได้
“ฮาน” น่าจะติดหนึ่งในคำที่แปลยากที่สุดในโลก
คุณ Euny Hong ตั้งข้อสังเกตในหนังสือ The Birth of Korean Cool (2014) ว่าสิ่งที่ทำให้วัฒนธรรมเกาหลีประสบความสำเร็จทั่วโลกไม่ใช่เพียงความสามารถ ไม่ใช่เพียงความขยัน ไม่ใช่แค่รัฐสนับสนุนและวางแผน แต่เกิดจากอารมณ์ร่วมของคนในชาติ
และอารมณ์นั้นเรียกว่า “ฮาน”
ฮาน คือ อารมณ์ที่เก็บกักภายในคนเกาหลี ผสมปนเประหว่าง ความเศร้าฝังลึก ความอยุติธรรม ความขุ่นของหมองใจ ความน้อยใจ ความโกรธแค้นและอารมณ์อื่นอีกมากๆ 1
สรุปแล้ว ฮานคือความแค้น แต่มันไม่ใช่ความแค้นทั่วไปที่เรารู้จัก ฮาน คือ ความแค้นเฉพาะชนชาติเกาหลี ฝังรากมาจากความเชื่อตั้งแต่เกาหลีเริ่มมีสำนึกความเป็นชาติว่าถูกชาติอื่นรังแกและรุกราน สมัยก่อนก็ถูกมองว่าเป็นเพียงรัฐบรรณาการของจีน ต่อมาก็โดนญี่ปุ่นผนวกยึดครอง คนโดนบังคับให้เปลี่ยนชื่อเป็นภาษาญี่ปุ่น หมดจากญี่ปุ่นก็เกิดสงครามแยกประเทศเหนือ-ใต้ ความแค้นหลายร้อยปีนี้ถูกสั่งสมและส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงขนาดที่ว่า “แค้นนี้แม้แต่จักรวาลก็ชดใช้ให้พวกเขาไม่ได้”2
เชื่อกันว่า “ฮาน” ไม่ใช่ข้อด้อย คนเกาหลีไม่รู้สึกผิดที่มีฮาน ฮานไม่ใช่สันดานแย่ๆ ที่ต้องเปลี่ยนแปลง ความแค้นแบบ “ฮาน” เป็นข้อดี มันผลักให้คนมีไฟที่จะแก้แค้น มันทำให้คนเกาหลีนิยมเสพความเศร้า มันทำให้คนเกาหลีเกลียดใครต้องได้ดีกว่าคนนั้น ไม่มีวันอภัย
ใน Pop Culture มากมายของเกาหลีมีฮานแฝงอยู่ อย่างซี่รี่ย์โด่งดังอยู่ 90s ตระกูลฤดู Autumn in My Heart และ Winter Sonata หรือหนังแบบ The Classic มีฮานเป็นอารมณ์พื้นฐาน หนังไตรภาคความแค้นของปาร์ก ชาน วุค (แม้ผกก. จะปฏิเสธ) หรือหนังอย่าง Peppermint Candy ที่การตัดสินใจฆ่าตัวตายของตัวละครหลักเกิดขึ้นจากเหตุการณ์ที่ส่งผ่านหลายครั้งต่อหลายครั้ง หรือแม้แต่เรื่องล่าสุดอย่าง Parasite ก็น่าจะมีอารมณ์ของฮาน เมื่อเหตุการณ์ต่างๆ ในชีวิตมาสะกิดให้ตัวละครเอกเกิด “ฮาน” ขึ้น
คุณ Euny บอกว่า “ฮาน” ไม่เหมือน “กรรม” ขณะที่กรรมเป็นของใครของมัน ฮานนั้นส่งต่อจากคนสู่คน จากรุ่นสู่รุ่นได้ ความเคียดแค้นนี้ไม่มีวันน้อยลง มีแต่จะทวี เพลงอารีรังที่เปรียบเสมือนเพลงตัวแทนเกาหลีมีท่อนหนึ่งที่ร้องว่า “เจ้าที่ทิ้งข้าไป ขอให้เจ้าติดเชื้อก่อนจะเดินทางสิบลี้” เนื้อเพลงที่แช่งแบบนี้ซึ่งกลายเป็นเพลงประจำชาติสะท้อนได้ดีว่าฮานฝังรากลึกอยู่ในวัฒนธรรมเกาหลีเพียงไร
อ้างอิง
1 Euny Hong. (2014). The Birth of Korean Cool: How One Nation is Conquering the World Through Pop Culture. แปลโดย วิลาส วศินสังวร [เชิงอรรถที่ 1 หน้า 60]
2 CBC. (2019). 5 examples of Korean “han” in pop culture. https://www.youtube.com/watch?v=z3o8dafXsQ8